Wielu z Was pewnie nie raz zastanawiało się, jak to właściwie jest Wyspami Brytyjskimi. Czy Anglia to Wielka Brytania? Czy można stosować zamiennie te nazwy? Jak to jest z tą Irlandią, to cześć jednego Królestwa czy nie? Czy każdy Anglik jest Brytyjczykiem, a każdy Brytyjczyk anglikiem? I która flaga właściwie obowiązuje? Na te i kilka innych pytań spróbuję odpowiedzieć w tym artykule.
Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej.
THE UNITED KINGDOM OF GREAT BRITAIN AND NORTHERN IRELAND – to jest oficjalna nazwa Królestwa, która wskazuje, że ogarnięcie podziału administracyjnego nie będzie proste. Już na pierwszy rzut oka widzimy, że są tutaj dwie części składowe: Wielka Brytania i Irlandia Północna. Żeby było trudniej, sama Wielka Brytania także nie jest jednym bytem, składa się bowiem z Anglii, Szkocji i Walii która swoją drogą ma status odrębnego księstwa. Tak więc Zjednoczone Królestwo jako całość jest państwem które składa się z czterech krajów, a właściwie z trzech krajów i jednego księstwa (Walia).
Wielka Brytania
To nic innego jak wyspa na której znajduje się większość Zjednoczonego Królestwa i przy okazji jest największą wyspą w Europie. Leżą na niej trzy z czterech krajów wchodzących w skład Korony Brytyjskiej: Anglia, Walia i Szkocja. Wyspa ta sąsiaduje bezpośrednio z nieco mniejszą wyspą – Irlandią, której mniejsza północna część (Irlandia Północna) stanowi czwartą składową UK , a pozostała część to zupełnie odrębne państwo – Irlandia. Uff skomplikowane trochę, prawda? Na pierwszy rzut oka może i tak, ale można to ogarnąć.
Flagi Zjednoczonego Królestwa
Ponieważ Zjednoczone Królestwo to cztery części składowe, kwestia flagi także nie może być tak prosta jak np w Polsce. I nie jest! Każde z trzech państw i księstwo ma swoją własną flagę. Symbolem Anglii jest Krzyż św. Jerzego (prosty, czerwony krzyż na białym tle), Szkocji krzyż św. Andrzeja (biały krzyż w kształcie litery X na niebieskim tle), a Walia ma na fladze Czerwonego Smoka (podzielona w poziomie na górną białą i dolną zieloną część z czerwonym smokiem na tym tle). W przypadku Walijskiej flagi znów można natknąć się na małą komplikację, gdyż po II Wojnie Światowej zaczęto używać innej flagi (na wzór angielskiej i szkockiej) zwanej krzyżem św. Dawida (prosty, żółty krzyż na czarnym tle) która do dziś jest funkcjonującą, chociaż nieoficjalną flagą Walii. Upodobała ją sobie głównie anglojęzyczna część Walijczyków pragnących zachować integralność z Królestwem.
Myślicie, że to już koniec flagowych komplikacji? Niestety nie! Jak już sobie wyjaśniliśmy, w skład Wielkiej Brytanii wchodzą trzy kraje a w skład całego Zjednoczonego Królestwa cztery (nie zapominamy przecież o Irlandii. Brakuje nam więc jeszcze… trzech flag. Czemu trzech? Już wyjaśniam.
Z połączenia flag Anglii i Szkocji powstanie flaga Wielkiej Brytanii która wygląda tak:
Teraz, gdy już to wiemy, wyraźnie widać, że angielski krzyż św. Jerzego został zgrabnie nałożony na flagę Szkocji. Cierpliwości, powoli zbliżamy się do rozwikłania flagowej zagadki. Pamiętacie jeszcze oficjalną nazwę Państwa? Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej. Skoro znamy już flagę Wielkiej Brytanii czas przedstawić flagę drugiego „partnera’ czyli Irlandii Północnej. Jest nią krzyż św. Patryka:
To już prawie finał! Skoro znamy flagi dwóch głównych części składowych UK (United Kingdom – Zjednoczone Królestwo) możemy je teraz zgrabnie połączyć w wyniku czego powstanie naczelna flaga naczelnej jednostki administracyjnej, którą zapewne wszyscy znacie:
I tak to wygląda. Połączone flagi tworzą tę główną zwaną Union Flag (Flaga Unii). Inna, potoczna nazwa to Union Jack (Proporzec Unii). Potoczna, gdyż oficjalnie jest zasadnicza różnica między flagą, a proporcem (nie tyle w wyglądzie, co w użyciu). Dla przykładu flaga wywieszona na maszcie statku staje się proporcem.
Jeśli wciąż czujecie się pogubieni (a ja byłem bardzo zagubiony gdy o tym pierwszy raz czytałem), spójrzcie na mapę poniżej:
Widzimy dwie wyspy: większą i mniejszą. Cała duża wyspa to Wielka Brytania (składająca się z Anglii, Walii i Szkocji). Północna część mniejszej wyspy to Irlandia Północna która wraz z Wielką Brytanią tworzy Zjednoczone Królestwo.
Odrobina historii
Dlaczego to wszystko jest takie skomplikowane, czemu skoro to jest jedno państwo, nie obowiązuje jedna flaga. I wreszcie czemu skoro Union Jack składa się z flag poszczególnych krajów nie ma tam śladu po Czerwonym Smoku z Walii? I to jest miejsce na małą lekcję historii.
Cofnijmy się do roku 1603 kiedy to zmarła Królowa Anglii Elżbieta I Tudor która miała zatargi min. ze Szkocją, a na tron wstąpił dotychczasowy król Szkocji Jakub VI (który po objęciu tronu przyjął imię Jakuba I). Wtedy to, za jego sprawą nastąpiło zjednoczenie korony. Nie oznaczało to jednak zjednoczenia narodów, które wciąż zachowywały swoją odrębność. Powstał problem flagi, gdyż Anglicy będący wtedy potęga morską za nic nie chcieli pływać pod Szkocką banderą. Szkoci zresztą nie byli Anglikom dłużni i odmówili używania flagi Anglii. Na potrzeby zjednoczonej floty połączono flagi Szkocji i Anglii i tak powstała właśnie flaga Wielkiej Brytanii. Trochę później, bo w roku 1801 do Unii dołączyła Irlandia i znów trzeba było dostosować flagę poprzez dodanie do niej krzyża św. Patryka tworząc w ten sposób istniejącą do dziś Union Flag.
A co z tą Walią zapytacie? Cóż, w 1603 roku gdy tworzono pierwszą wersję flagi Walia była już połączona z Anglią i w zasadzie była jej częścią. Dlatego Walijskim reprezentantem w Union Jacku był angielski krzyż św. Jerzego.
Podsumowanie
Mam nadzieję, że udało Wam się odnaleźć w tej gmatwaninie, którą starałem się przedstawić jak najprościej. Jak widzicie Wielka Brytania i Anglia to nie to samo. Każdy Anglik jest Brytyjczykiem, ale nie każdy Brytyjczyk musi być Anglikiem, może równie dobrze być Szkotem, Walijczykiem czy Irlandczykiem. Nazywanie więc UK (Zjednoczonego Królestwa) Wielką Brytanią nie jest do końca poprawne, chociaż w umysłach Europejczyków tak się przyjęło i nikt nam chyba mieć tego za złe nie będzie. Jednak należy uważać z tymi uproszczeniami, gdyż jeśli podróżując po Wyspach trafimy do Walii i nazwiemy tam kogoś anglikiem, możemy się nieźle narazić.
Pochodzenie poszczególnych flag jak krzyż św. Jerzego, kwestie podziału terytorialnego, terytoriów zamorskich czy sprawa Irlandii lub Kanady to już zagadnienia na kilka, jak nie kilkanaście kolejnych artykułów w dziale „Historia i społeczeństwo”
nazwa union jack pochodzi od krola Jakuba (jakub – jack) bo to on zjednoczyl brytanie, a nie od sztandaru
Cześć Zolza
Niestety, nie do końca masz rację. Faktycznie można spotkać interpretację wg której nazwa flagi pochodzi od imienia króla, jednak nie jest to prawda. W dosłownym tłumaczeniu w tym kontekście „jack” to bandera – czyli flaga wywieszana na statku.
witam. Bardzo ciekawy materiał. Prosił bym o małe wyjaśnienie jeszcze jednej rzeczy 😀 Chodzi mi o piłkę nożną, sam osobiście nie wiem o niej za wiele ale nie ważne komu zadaje te pytanie nikt nie potrafi odpowiedzieć.
Czemu w meczach i mistrzostwach występują Szkocja, Walia, Anglia, Irlandia płn. a nie jedna drużyna UK.? Czy jest to spowodowane tym żę każde z tych państw jest księstwem jak San Marino?
To jest dosyć złożona sprawa. Ale w dużym skrócie wygląda to tak, że każdy kraj wchodzący w skład UK posiada własne reprezentacje w większości sportów. Nie inaczej jest w piłce nożnej i każdy z czterech członków UK jest członkiem zarówno FIFA jak i UEFA. Tak naprawdę jedyną większą imprezą sportową podczas której nie ma reprezentacji poszczególnych krajów a całego UK jest olimpiada. A i to nie zawsze, bo wiele razy mimo że większość sportowców występowała jako reprezentacja UK, piłkarze grali dla swoich krajów, np. dla Anglii. Innymi słowy: każdy z członków Zjednoczonego Królestwa ma własne „niepodległe” federacje sportowe, czy to w piłce nożnej, lekkoatletyce czy pływaniu. Natomiast to, pod jaką flagą występują ich sportowcy zależy po prostu od ustaleń tychże federacji. Zazwyczaj poszczególne kraje decydują się występować oddzielnie, jednak w niektórych przypadkach jak olimpiada jednoczą swoje siły i występują pod flagą Union Jack.
Fanjny artykuł ale widzę dwie nieścisłości w tej publikacji. Po pierwsze raz nazywasz Anglię i Szkocję i Irlandię Północną krajami a później państwami. Zatem są to kraje czy państwa?
Po drugie w podsumowaniu piszesz że Irlandczyk może być Brytyjczykiem, jak, skoro mieszka na innej wyspie?
Spieszę z wyjaśnieniem:
1. Kraj – państwo. Tu masz rację a ja powinienem bić się w pierś. Faktycznie, państwo to UK, a poszczególne części składowe to trzy kraje i jedno księstwo. Powodem stosowania zamiennej terminologii jest zwykłe przyzwyczajenie językowe, nauczyliśmy się stosować te słowa zamiennie, gdyż Polska to zarówno kraj jak i państwo. Faktycznie drobna nieścisłość, jednak (mam nadzieję) nie wpływająca na sens całego wpisu.
Wszyscy obywatele Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej nazywani są Brytyjczykami (ang.British citizens). Irlandczycy mieszkają owszem na innej wyspie. Pamiętaj jednak, że obie wyspy (gdy mówi się o nich wspólnie) noszą nazwę Wysp Brytyjskich. Jeszcze inaczej mówiąc: kraje to: Anglia, Szkocja, Irlandia północna, księstwo to Walia. Te cztery składowe tworzą UK, a obywatelami CAŁEGO Królestwa są Brytyjczycy.
Pozdrawiam i dziękuję za uwagi
hej, bardzo spodobał mi się pański tekst. Jestem redaktorką malej lokalnej gazety z High Wycombe, chętnie bysmy wydrukowali twój artykuł. Daj znać czy jest pan zainteresowany.
Anna
Witaj
Będzie mi miło i nie widzę żadnego problemu. Chciałbym jeden egzemplarz dla siebie na pamiątkę, w końcu to pierwszy przedruk w historii Ponglish.eu 😉
super, oczywiście napisze ze tekst pochodzi z Ponglish.eu, jeśli chcialby pan aby podpisać go również imieniem i nazwiskiem? annapabwlo@gmail.com
Nie ma takiej potrzeby, wystarczy wzmianka o naszej stronie 🙂
Panie Michale, mam pytanie odnośnie Anglii historycznej. Nigdzie nie potrafię doszukać się dlaczego w X wieku dominujące na wyspie królestwo Sasów (Wessex) naraz przeradza się w Anglię. Anglia wschodnia w tamtym czasie to terytorium zdominowane przez Dunów a później Normandów, anglowie etnicznie przestali istnieć. Proszę o pomoc w znalezieniu źródła wyjaśniającego dlaczego królestwo wyspiarskie wzięło nazwę od najsłabszego z regionów (Angli Wschodniej).
Witam serdecznie. Przyznam się bez bicia, że nie mam pojęcia jaka jest odpowiedź na to pytanie. Sam się kiedyś nad tym zastanawiałem, ale jakoś nie miałem wystarczającego samozaparcia, żeby temat zgłębić. Ale mam propozycję: w najbliższym czasie spróbuję porozmawiać z kilkoma znajomymi Brytyjczykami, którzy fascynują się historią, zwłaszcza własnego kraju. Jeśli uda mi się coś ustalić, niezwłocznie dam znać. Pozdrawiam
Bardzo dziękuję, z niecierpliwością będę oczekiwał dalszych informacji w temacie 7 królestw.
Panie Piotrze pozwolę sobie odpowiedzieć na pana komentarz po dośc długim czasie. Poszukałem trochę informacji na temat, o który pan pyta w internecie. Po pierwsze: W okresie tym, o którym Pan mówi w „Anglii” panuje jeszcze system zwany Heptarchią i faktycznie Królestwo Wessex dominuje. System heptarchii doprowadził z czasem do zjednoczenia poszczególnych królestw, co miało miejsce właśnie podczas najazdów Dunńczyków w IX/ X w. Nie zgodzę się z Pana stwierdzeniem jakoby anglowie etnicznie przestali istnieć. Istnieli jak najbardziej, zjednoczeni pod władzą Alfreda Wielkiego uważanego za pierwszego króla Anglii. Dlaczego Anglii? Prawdopodobnie dlatego, że byli to potomkowie germańskiego plemienia które nazywało się Anglowie, a które na tamtych terenach pojawiło się około 450 roku. Tezę tę potwierdzać może moneta wybita za czasów panowania Alfreda Wielkiego, a która zachowała się do dziś. Moneta ta opatrzona jest łacińskim napisem: „Alfred Rex Anglicorum” („Alfred Król Anglików”). O monecie tej wspomina Norman Davies w jego książce pt. „The Isles, a History”(NIestety nie znam polskiego tytułu). Inną pozycją, która może Pana zainteresować jest książka pana Henryka Zissa pt. „Historia Anglii”. Mam nadzieję, że pomogłem.
Pozdrawiam serdecznie
Marcin
zdaje się wiecej pomyłek , Irlandia Północna … to nie kraj a terytorium zależne. to też nie część wysp brytyjskich , to oddzielna wyspa, zdaje się że Irlandczycy „Północni” mają dowolność co do obywatelstwa , irlandzkie , brytyjskie lub oba. Ale jest to część UK, ale nie GB.
Słowo „kraj” ma wiele znaczeń, jednym z nich jest obszar (w tym zależny) państwa. Oczywiście można by się skonsultować z językoznawcą, jednak w tym kontekście określenie „kraj” oddaje obraz sytuacji. Ponadto Irlandia JEST częścią Wysp Brytyjskich. Wyspy Brytyjskie to dwie główne wyspy: Wielka Brytania i Irlandia Północna, a także wiele mniejszych wysp i wysepek. I tak Irlandia jest częścią UK ale nie GB i to bardzo jasno zostało w artykule wykazane. Pozdrawiam 🙂
Michał
Walia to nie księstwo.
https://en.wikipedia.org/wiki/Principality_of_Wales#Other_uses_of_the_term
Zabrakło w artykule flagi Irlandii 😉
Szanowny Vojtechu,
jeśli uważnie czytałeś artykuł, to zapewne zwróciłeś uwagę, że pełna oficjalna nazwa Królestwa to Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej. Wspominając, w swoim komentarzu, o braku flagi Irlandii miałeś zapewne na myśli trójkolorową flagę składającą się z trzech pionowych pasów: zielonego, białego i pomarańczowego. Otóż jest to flaga Republiki Irlandii, która jak wiemy nie jest częścią składową Zjednoczonego Królestwa. Obecnie oficjalną flagą Irlandi Pn.(Tak jak jest to napisane w artykule.)jest tzw. „Union Jack”. Wcześniej natomiast flagą Irlandii Pn. była flaga z krzyżem Św. Patryka, która (nota bene) również jest pokazana w niniejszym artykule.
Pod tym linkiem: https://researchbriefings.files.parliament.uk/documents/SN04474/SN04474.pdf znajdziesz więcej informacji odnośnie flagi Zjednoczonego Królestwa jak również flag państw Zjednoczonego Królestwa, w tym Irlandii Pn.